Fróðleikur
Almennt um skóginn
Hallormsstaðaskógur er talinn stærstur skóga á Íslandi, þekur um 740 ha og er í eigu Skógræktarinnar. Skógurinn er vinsælt útivistarsvæði í fjölbreyttu landslagi. Í skóginum eru um 40 km af gönguslóðum og mikið af merktum gönguleiðum. Trjásafn með yfir 70 trjátegundum er einnig að finna á Hallormsstað. Atlavík er einn kunnasti staður í landi Hallormsstaðar og voru löngum haldnar þar útisamkomur. Þar eru vinsæl gistisvæði, bátaleiga og ferjan Lagarfljótsormurinn sigldi um skeið á milli víkurinnar og Egilsstaða. Á Hallormsstað er aðsetur skógarvarðarins á Austurlandi og starfsstöð Skógræktarinnar. Í skóginum er þorp, það eina í skógi á Íslandi.
Hallormsstaður er um 27 km frá Egilsstöðum, á austurströnd Lagarfljóts um 5 km utan við Fljótsbotninn, þar sem Jökulsá í Fljótsdal fellur í Fljótið. Ekið er eftir þjóðvegi 1 og síðan beygt inn á veg 931, inn í átt að Hallormsstað. Einnig er hægt að aka hinum megin við fljótið, en sú leið er nokkru lengri og ekki malbikaður vegur alla leið.
Aðstaða og afþreying
Skógurinn er vinsælt útivistarsvæði í fjölbreyttu landslagi. Í skóginum eru um 40 km af gönguslóðum og margar merktar gönguleiðir sem finna má á gönguleiðakorti. Fjölskylduvænt trjásafn með yfir 70 trjátegundum er einnig að finna á Hallormsstað. Í skóginum er hin víðkunna Atlavík þar sem löngum voru haldnar útisamkomur en þar er nú vinsælt tjaldsvæði. Ferjan Lagarfljótsormurinn sigldi um tíma á milli Atlavíkur og Egilsstaða og í víkinni hefur líka verið rekin bátaleiga. Í skóginum er auk þess að finna leiktæki og góð grillsvæði.
Saga jarðarinnar
Árið 1899 samþykkti Alþingi lög sem heimiluðu friðun Hallormsstaðaskógar og náði sú friðun loks fram að ganga 1905. Hallormsstaðaskógur var þar með fyrsti þjóðskógur Íslands og var þetta jafnframt fyrsta skref Íslendinga í náttúruvernd, því skógurinn var friðaður til að vernda „einasta kjarrskóg á Íslandi sem hefur
Ljósmyndari: Jón Ásgeir Jónsson
Ljósmyndari: Jón Ásgeir Jónsson
Ljósmyndari: Jón Ásgeir Jónsson
Ljósmyndari: Jón Ásgeir Jónsson
varðveist allsæmilega" svo notuð séu orð Christians Flensborgs frá árinu 1901. Árið 1905-1908 var girt frá Lagarfljóti beggja vegna frá hamrabelti í fjallinu ofan við bæinn, sem í daglegu tali er nefnt „Bjarg“, en það reyndist ekki nægileg vörn fyrir ágangi sauðfjár og því var girt betur árið 1925. Tveimur árum síðar var girt utan um syðsta hluta skógarins, svonefnda Ljósárkinn, sem skilinn var eftir 1908 og skóglaust svæði er nefnist Geitagerði, þar sem reist var eftir seinni heimsstyrjöldina nýbýlið Sólheimar. Ekki var þó um algera beitarfriðun að ræða, því að nautgripir gengu frjálsir í skóginum til 1941. Árið 1957 var girðingin ofan við nyrsta hluta skógarins færð upp á svokallað Votabjarg, sem er sá hluti fjallsbrúnarinnar sem nær að Hafursá. Þar með var friðun Hallormsstaðarlands lokið að svonefndum Ásum sem taka við suðvestan skógarins. Árið 1947 keypti Skógrækt ríkisins jörðina Hafursá, sem er næst Hallormsstað að NA-verðu. Jörðin var leigð til ábúðar næstu áratugina, en árin 1959 og 1960 var girt mjó spilda af landi hennar ofan þjóðvegarins að Lagarfljóti. Áður en gengið væri frá ristarhliði á þjóðveginum á NA-gafli girðingarinnar, gerðist það að eigendur Mjóaness, næstu jarðar norðaustur við Hafursá, ákváðu að afhenda Skógrækt ríkisins til afnota land þessarar jarðar milli þjóðvegar og Lagarfljóts, að undanskildu svæði kringum túnin. Girt skyldi ofan þjóðvegar. Lokið var við að girða þetta land 1964. Hafði þá bæst um 5 km löng spilda út með Lagarfljóti við friðlandið á Hallormsstað. Gróðursetning í þessa nýju spildu hófst 1965 og var langt komin um 1980.
Trjárækt í skóginum
Nú, rúmri öld eftir friðun skógarins, er Hallormsstaðaskógur enn stærsti og þekktasti skógur landsins. Árið 1906 þakti birki um 250 ha innan girðingarinnar og eftir friðun tók það strax til við að breiðast út. Nú þekur birkiskógur um 350 ha lands innan sömu girðingar auk þess sem aðrar trjátegundir hafa verið gróðursettar í 200 ha. Þá hafa stór svæði bæst við Hallormsstaðaskóg á seinni árum; Hafursá/Mjóanes til norðurs, þar sem gróðursettir hafa verið miklir lerkiskógar og Ásar/Buðlungavellir til suðurs, þar sem sjálfsgræðsla birkis er í algleymingi.
Fjölskylduvænt trjásafn með yfir 70 trjátegundum er einnig að finna á Hallormsstað en alls eru í skóginum um 85 trjátegundir frá um 600 stöðum víðs vegar um heiminn.
Annað áhugavert
Um verslunarmannahelgi árið 1984 sótti einn meðlima Bítlanna, Ringo Starr, árlega útihátíð sem þar fór fram og steig á svið með hljómsveitinni Stuðmönnum.
Í tilefni af 100 ára afmæli friðunar Hallormsstaðaskógar árið 2005 kom út bókin Hallormsstaður í Skógum: Náttúra og saga höfuðbóls og þjóðskógar eftir þá Hjörleif Guttormsson og Sigurð Blöndal.
Fengið með leyfi frá: www.skogur.is